ARAMA MOTORLARI HAKKINDA

Arama motorları internet üzerinden aranan bilgileri sorgulamamızı sağlayan web üzerindeki tarama mekanizmaları olarak adlandırılan geniş içerikli arama sitelerine verilen isimdir. En yaygın olarak kullanılan arama motorları Google, Yahoo, MSN ve Altavista'dır.

İnternet üzerindeki bilgilere ulaşmak için sorguladığımız web üzerindeki tarama mekanizmaları iki çeşidi vardır.

1. "Subject Catalogues" (Konu Katalogları) 2. "Web Search Engines" (Arama Motorları)

Yüzlerce farklı �Arama motoru ve Konu Rehberi� (Kataloğu) servisi vardır. Web üzerinden �bilgiye ulaşma ve onu alma yollarını üç gruba ayırmak mümkündür.

Konu rehberlerine göre bilgilerin sınıflandırıldığı ve sorgulamanın bir takım konu başlıklarında yararlanılarak yapıldığı sistemlerdir. Konu katalogları ile bilgi sınıflamasına genellikle alfabetik, kronolojik, içerik (bilimsel, sosyal, politik, oyun vb gibi global içerikler katalog olarak seçilir), bölgesel, vb gibi kriterler göz önüne alınır ve bilgiler olabileceğince esnek bir yapı içinde kataloglara bölünür. Bu tip arama sistemleri, konu başlıklarından alt başlıklara, oradan da aradığımız bilgilere ulaşmamızı saplar. Aynı zamanda bunların çoğu, kataloglar içinde verilen bir anahtar kelimeye ya da diğer bazı kriterlere göre sorgulama yapmak da mümkündür. Bu sistemlerin oluşturulması, konulara göre gruplara gerektirdiği için bir hayli insan gücü gerektirebilir.

İkinci gruba giren arama sistemleri, birçok domaindeki? Bilgi kaynaklarını (web sayfalar) otomatik olarak tararlar ve bir takım indeksler oluştururlar. Bu indeksler üzerinden sorgulama ise, seçilen bazı anahtar kelimeler ve bazı yardımcı unsurlardan yararlanılarak yapılır. Bu tip sistemlere �Search Engines� (Arama motorları) denir. Yani www üzerinde yapılan tarama mekanizmaları diğer bir ifade ile arama motorları veya arama araçları olarak adlandırılırlar. Aramak istediğiniz konu ile ilgili verilen anahtar kelimenin veya kelimelerin (keywords) geçtiği konu başlıkları taranır. Anahtar kelime, ya tüm beşgelere ya da bir veri tabanı ve indeksleme sistemi kullanılarak aranır. Anahtar kelimenin geçtiği siteler ve kayıtlar kullanıcıya listelenir. Arama motorlarının iki işlevi vardır:

- veri toplamak, - sorgulama mekanizmaları sunarak, bu veriler üzerinde arama yapılmasını sağlamak.

Veri toplama işi, Spider, Harvest, Pursuit vb gibi otomatik robot sistemler ile, çeşitli Web veya ftp siteleri arasında gezinerek ve buralardaki kaynakları tarayarak olur.

Sorgulama mekanizmaları kısmında ise doğrudan aradığı bir bilgiye ulaşmak isteyen kişinin, toplanan veriler üzerinde sorgulama yapabilmesini sağlayan kullanıcı arayüzleri ve üzerinde hızlı sorgulama yapılabilecek veritabanı (database) sistemleri vardır. Burada, kullanıcı, seçtiği bazı anahtar kelimelere uyan bilgileri kolayca tarar ve Web arayüzü içinde aradığı bilgilerin bulunduğu site adresleri arasında gezinerek (navigate) aradığı bilgiye ulaşmaya çalışır. Arama Robotları, günümüzde en çok kullanılan arama sistemleridir. Temel işlevi bir

Arama Motoru olan sistemlerin çoğu, ilk grupta gördüğümüz konu kataloğu sınıflamasıseçeneğini de kullanıcılarına sunarlar.

Bu tip sistemlere girildiğinde, karşımıza ilk önce anahtar kelimeleri yazabileceğimiz bir alan çıkar. Buraya ilgili kelimeleri girip, sorgulama biliriz. Sorgulama alanına girilen anahtar kelimeler (AND, OR, NOR, NEAR) gibi mantıksal işlemlere, parantezler kullarak gruplama işlemlerine vb tabi tutulabilirler. Bazı sistemlerde sorgulama, Web ya da Usenet�e yönlendirilebilir. Genel olarak, bir sorgulama sistemini kullanmadan önce, kullanımla ilgili detaylarda biraz kafa yormakta yayar vardır.

Üçüncü bir grup, pek çok Arama Motoru servisini aynı sayfada size sunan servisler olarak (All in One) karşımıza çıkarlar. Bunlardan bazıları, sorguları birden çok sorgulama servisinde işletip, sonucu birleştirerek size verebilmektedir. Bazıları ise aradığınız konuya en uygun arama motorlarını, gelen sonuçları değerlendirerek size listelemektedirler. 1.2.Katalog Servisleri

İlk gruba giren servislerden en yaygın kullanılanları aşağıda listelenmiş ve kısa tanımları verilmiştir. Bu grupta, özellikle Yahoo ve Web Virtual Lib (bir ölçüde de Excite) ilk başlangıç noktası olarak çok idealdirler. Search com, konu katalogları ile birlikte, değişik arama motorlarına erişilebilmesini sağlaması bakımından, her zaman hatırlanması gereken bir servistir.


Yahoo: İçeriğe göre dikkatlice ve hiyerarşik bir yapı içinde düzenlenmiş çok zengin konu rehberleri (katalogları) üzerinde gezinme ve arama motoru üzerinden sorgulama yapılmasına olanak tanıyan, bilgiye ulaşma işlevinde �en çok kullanılan� bir sistemdir. Çok değişik ve geniş bir kataloglama sistemi var. İçinde hemen hemen her şeyi bulabilirsiniz. Yahoo kullanımı ile ilgili ayrıntılı bilgiler ilerideki kısımlarda verilecektir. (http://www.yahoo.com).


Web Virtual Library: oldukça geniş bir konu kataloğu sistemi. Mutlaka bakılması gereken yerlerden birisi. Mühendislik, tıp, eğitim, bilim, kültür, yaşam vb her konuda geniş ve sık güncellenen bir içeriği var. (http://w3org/hypertext/DataSources/BySubject/Overview.html)


GNN (Global Network Navigator): İnternet Kataloğu servisi. İnternette en iyiler, en yeniler, spor vb konularda bir çok şeyi bulabilirsiniz. (http://nearnet.gnn.com/gnn/GNNhome.html)


Magellan: 30 civarında ana içerik üzerinden listeleme ve arama motoru servisi. (http://mckinley.com)


Albert: Basit bir arayüzü olan, 10 ana içerik üzerinden listelemeler yapabileceğiniz bir servis. (http:www.albert2.com)


İnfoSeek: Dikkatlice düzenlenmiş kataloğu üzerinden listeleme ve arama motoru servisi. Çok farklı konularda çok iyi başlangıç noktaları (haritalar, shareware program arşivleri, sözlük servisleri, kişi/kurum sorgulama, borsa, TV haberleri sorgulaması vb.) (http:www.infossek.com)


Search Com: İyi bir konu kataloğu var. Ayrıca, bir çok Arama Motoru servisine aynı menüden erişebilirsiniz. (http://www.search.com)


The Whole İnternet Catalogue: Konularına göre gruplanmış hiyerarşik bir liste. Çok fazla geniş olmamasına rağmen, kendi alanında en iyi sitelere linkler

bulabileceğiniz bir yer. Bunların yanında, en popüler ve en yeni Web siteleri vb. şeklinde konu başlıkları var. (http:www.gnn.com/wic/newrescat.toc.html)

Bunların dışında Point ve Eınet Galaxy siteleri de denenebilir.

http://www.pointcom.com http://andromeda.einet.net/galaxy.html
Arama Motorları
İkinci gruba giren bir arama motoru üzerinden sorgulama yapabileceğimiz bazı servisler arasında özellikle Alta Vista ve Yahoo iyi başlangıç noktalarıdır. Ayrıca Lycos, İnfoSeek, WebCrawler ve Magellan da bakılabilecek iyi sorgulama sitelerdir. Usenet News sorgusu için DejaNews servisine mutlaka bakılmalıdır.


Yahoo: konu katalogları çok iyi olan Yahoo, Arama Motoru üzerinden sorgulamada da oldukça başarılı. Oldukça basit bir kullanıcı arayüzü var. Yahoo, yeni bir sorgulama arayüzü üzerinde çalışıyor. Ayrıca, anahtar kelime sorgusu sonucunda hiçbir şey bulunamamışsa, sorgulama otomatik olarak Alta Vista�ya yönlendiriliyor. (http://www.yahoo.com)
Alta Vista: Bu alanda en iyilerden bir tanesi. Bir takım anahtar kelimeler üzerinden sorgulama yapmak istiyorsanız, başvuracağınız en doğru adreslerden biri de Alta Vista�dır. Çok güçlü bir arama motoru ve çok geniş bir kapsama/bilgi tarama alanı vardır. Alta Vista, kullanıcı arayüzü ve tarama seçenekleri ile de diğer servislerden ayrılmaktadır. Çok zengin seçenekler üzerinden taramanızı özel duruma getirebilirsiniz. News üzerinden tarama yapılmasına da izin verir. Değişik arama motorları (Yahoo, İnfoSpace, LawCrawler gibi) gerektiğinde taramalarını Alta Vista arama moyoruna yönlendirebilmektedir. Tek anahtar kelime üzerinden aramalarda, genellikle, çok fazla sonuç listelemektedir. Bu bazen, oldukça dezavantajlı bir durum gibi görünse de, elde edilen sonuçların analiz edilebileceği araçlar (özellikle +,-, vb.işleçlerle) bu durumu avantaja dönüştürmek mümkübndür. (http:www.altavista.digital.com)
Lycos: Bir başka hızlı ve esnek sorgulama sistemi daha. Sorgulama sonuçları, sizin seçtiğiniz bazı kriterlere göre sıralanabiliyor. Ayrıca iyi bir katalog sistemi var. (http://www.lycos.com)
Excite: değişik bir içerik kataloğu üzerinden listeleme ve arama motoru servisi. Çok farklı konularda çok iyi başlangıç noktaları (haritalar, shareware program arşivleri, sözlük servisleri, kişi/kurum sorgulama, borsa, TV haberleri sorgulaması vb.)
WebCrawler: Doküman içeriğini sorgulayabilme özelliğine sahiptir. Sorgulama imkanları biraz kısıtlı olmakla birlikte, hızlı bir şekilde, amacınıza en uyan linkleri yakalayabilirsiniz. (http://www.webcrawler.com)
Deja News: Usenet tarama servisi. Bulduğumuz Usenet mesajlarına cevap yazabilme olanağı. Usenet üzerinden sorgulama yapmak için çok ideal. (http://www.dejanews.com)

Diğer Önemli Servisler:

HotBot - http://www.hotbot.com Magellan - http://www.mckinley.com Open Text - http://www.index.opentext.net LawCrawlwe - http://www.lawcrawler.com Mamma - http://www.mamma.com

Arama motorları hakkında daha ayrıntılı bilgileri aşağıdaki adreslerden bulabilirsiniz:

http://www.best.com~mentorms/euroka.html Euroka!İnternet Search Engines http://www.indiana.edu/~librcsd/search UnderstandingWeb Search Tools http://www.webplaces.com Web Places İnternet Search Guide

Ayrıca, Yahoo kategorilerinden, Computers and İnternet seçilerek, buradan İnternet başlığı altında bu konuda çok zengin kaynaklara ulaşabilirsiniz. Buranın URL adresi:

http://www.yahoo.com/Computers_and_Internet/Internet/World_Wide_Web/Searching_the_Web/

İnternet Search Engines sitesi de pek çok sorgulama sistemi ile ilgili bilgiler bulabileceğiniz başka bir kaynak:

http:www.demon.co.uk/pml/netsearch/worldwide.html

Birden Fazla Arama Motoruna Tek Adresten Erişmek Yukarıda açıklandığı gibi bu tür imkanı sağlayan araçlara meta search denmektedir. Bu tür arama motorları kendisinde yüklü arama motorlarının hepsinin indekslerini tarayarak sonuçları topluca ekrana getirmektedir.

Üçüncü gruba giren bu servisler arasında Savvy Search, AllInOne, Search Com ve Netscape Net Search, kullanım kolaylığı ve esnek sorgu sistemleri ile ön plana çıkmaktadır. Meta Search servisi de kullanabileceğimiz başka bir başlangıç noktası. Bu servislerden bazılarını listelemek gerekirse:


Savvy Search: Sorgulamalarınızın hangi arama motorunda hangi oranlarda başarıyla bulunduğunu saptayan (anahtar kelimelere uygunluk, hız, kaç tane link bulduğu vb gibi kriterlere göre) ve buna göre bir değerlendirme yaparak size sunan bir servis. İsterseniz, ana menüden kullanıcı arayüzünü Türkçe seçebiliyorsunuz. Integrate Results seçeneği ile, her bir arama motorundan gelen cevaplar birleştirilip size sunulabiliyor. (http://guaraldi.cs.colostate.edu:2000)
All In One: Konu kataloğu içindeki her bir içerik ile ilgili olarak en uygun sorgulama imkanını size sunan aram motorları bir menü sistemi içinde veriliyor. Konu kataloglarını arama motorları ile birleştirmesi güzel bir düşünce. (http://www.albany.net//allinone)
Meta Search: Birçok arama motorunda aynı anda sorgulama yapabileceğiniz bir servis. Ayrıca, dosya taraması yapma (kategoriler içinde) ve on-line sözlük kullanma imkanınız da var. (http://metasearch.com)
Search.Com: İyi bir konu kataloğu var. Ayrıca, bir çok Arama Motoru Servisine aynı menüden erişebilirsiniz. İlk başta, Yahoo varsayılan (default) olarak geliyor. (http://www.search.com)
Netscape Net Search: Çok yalın bir arayüz ile popüler sorgulama servislerin (Yahoo, Lycos, InfoSeek, Magellan, Excite, OpenText, WhoWhere, BigFoot) kullanmanızı sağlıyor. Internet White Pages (kurum sorgulama) ve Yellow Pages (kişi sorgulama) imkanları var. Daha pek çok ilginç arama sistemini entegre bir şekilde içinde barındırır. (http://home. http://www.netscape.com/home/Internetsearch.html)


Internet Secretary: Yüzlerce Arama Motoruna erişebileceğiniz ber servis. (http://www.eleğancenet.com/ss/main.htm)
Net Locator: İyi bir kullanıcı arayüzü ile birçok arama motoruna erişebileceğiniz bir servis. (http://nln.com)

Bu konuda kullanabileceğiniz Web Ferret adlı bir programı ücretsiz olarak http://wwironix.com adresinden çekebilirsiniz. Bu program sıkıştırılmış (.zip) bir halde olup (��Windows Altında Dosya Sıkıştırma�� başlıklı EK-A�da açıklanan açma yöntemleri ile) açarak kullanabilirsiniz. Hızlı olmasını yan sıra View>Options menüsünden istemediğiniz arama motorlarını iptal edebiliyor ve aramayı istediğiniz yerde Stop düğmesi ile keserek o ana kadar bulduğu adresleri listeleyebiliyorsunuz. Bu programın aynı adlı bir çok alt programı da vardır.

Her bir arama motorunun sizin anahtar kelimeniz için getirdiği liste farklı olabilir. Bu bakımdan teker teker her bir arama motoruna girip kelimenizi veya kelimelerinizi aratabilir veya birden fazla siteyi araştırarak sonuçları getiren sitelere girmek zorunda kalabilirsiniz. Aklımıza�en iyi arama motoru hangisidir?� sorusu gelebilir. Bu sorunun cevabı kullandığınız terimlere ve ihtiyaç duyduğunuz bilginin cinsine göre değişir. Örneğin sadece bilgi taraması yapıyorsanız Yahoo ile başlayabilir ya da Webcrawler adres kataloğu servisini kullanabilirsiniz. Haber grupları ağırlıklı araştırma yapmak için Infoseek veya Excite denenebilir. Titiz bir araştırma yapmak için yine Excite arama motorunun Power Search özelliği kullanılabilir. Zengin resim ve ses arşivi için Lycos birebir. Popüler bir takım bilgileri ve en yeni Web sayfalarını arıyorsanız Magellan size yeterli olabilir. Özel bir veritabanına gerek duyuyorsanız Internet Sleuth denemeye değer. Arama motorlarının bir çoğunda diğer arama motorlarına linkler olduğu da unutulmamalıdır.

Bazı aram motorları (tarama araçları) bütün dünyadaki internet kaynaklarını tararken bazıları da ulusal çapta yani ülke bazında tarama yaparlar. Ülkemizde bir çok üniversite sitelerden Türkiye�de ve dünyada aradığınız adreslere daha hızlı ve kolay ulaşabilirsiniz. Örneğin www.mkutup.gov.tr adresine (Milli Kütüphane) veya www.bilkent.edu.tr adresine bağlanarak buradan Türkiye�deki Web servisleri, Gopher ve Ftp gibi servislere ve en çok kullanılan arama motorlarına erişmek mümkündür.
Yardımcı arama araçları
Yukarıda her bir arama motorunun aynı kelimeler için farklı sonuçlar verdiğini yazmıştık. Bu bakımdan aradığınız kelime veya kelimeleri bir anda birden fazla arama motoruna gönderen ve sonuçları ekrana getiren meta araçları (metasearch) geliştirilmiştir.

Başka bir yardımcı arama aracı ise arama asistanları�dır. Bu araç yardımıyla aranan bilgiler belli kriterlere göre süzgeçten geçirilir.

Aramanızı kolaylaştıran diğer bir imkan da Offline Browser� dır. Offline Browser ile internette en çok ilgilendiğiniz ve devalı takip ettiğiniz bir Web sitesinin değişiklerini kontrol ederek değişen bir bilgi bulduğunuzda bilgisayarınıza aktarma yapabilirsiniz. Ücretsiz olarak elde edebileceğiniz işte iki adres.

http://www.freeloader.com http://www.pointcast.com

SaqoL

saol